STOK VE STOK KONTROL
1.Stok Nedir?
Bir üretim sisteminde üretilen ürüne dolaylı
veya dolaysız olarak katılan bütün fiziksel varlıklar ile ürünün kendisi stok
kavramı içinde düşünülebilir.
Bir diğer tanıma göre stok gelecekte duyulabilecek talebi karşılamaya yönelik
olarak malların biriktirilmesidir. Belirtilen mal stokları üretici firma için
hammadde, yarı mamul, mamul, bakım firması için satın alınan yedek parçalar,
perakendeci firmalar için satın alınan mamuller, hizmet firmaları içinse tedarik
malzemeleridir.
Stok kavramını açıklamaya yönelik diğer bir tanımda ise stok ; tedarik veya
üretim yoluyla elde edilen, kullanılmadan veya müşteriye arz edilmeden önce az
ve ya çok belirli bir süre bekletilen mal miktarıdır.
Kısaca stok bir işletmenin sahip olduğu mevcut mallar olarak tanımlanabilir.
Stok denince genelde fiziki mallar ele alınır ; fakat işletmeler sadece fiziksel
üretim üzerine kurulmamıştır. Hizmet üreten şirketlerimizde vardır. Bu yüzden
firmaların stokları sadece fiziki mallar olmayacaktır.
İşletmelerin kuruluş amaçları kâr etmektir. İşletmelerin bu amaçlarını
gerçekleştirmek ve dolayısı ile faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için bazı
ekonomik değerlere sahip olmalı ve bu ekonomik değerleri her an kullanıma hazır
tutmalıdırlar. Bu ekonomik değeri olan kaynak ve mallara stok denir. Bu yüzden
üretim elemanları önce tedarik edilir ve daha sonra da talep anında harcanır
2.Stokların Önemi
Stokların etkin kontrolü, işletmelerin başarılı yönetimi için zorunluluktur. Her
ne kadar malzeme yönetimindeki yeni yaklaşımlar üretimde her çeşit stoku mümkün
olan en düşük seviyeye hatta sıfıra düşürmek yönünde gelişmekteyse de stoklar ,
malzeme akışının kaçınılmaz sonucudur ve bazı durumlarda hem işletme ekonomisi
hem de stratejileri açısından gerekli olmaktadır.
Mamul stoklarının yetersizliği yalnız satışların azalmasına değil, işletmenin
pazarının ve pazardaki saygınlığının kaybedilmesine neden olabilir. Stokların
gereğinden fazla tutulması ise bunlara önemli miktarda para bağlanmasına yol
açar. Bu da yitirilen kâr ve yitirilen yatırım fırsatı demektir.
Stok bulundurmanın temel amacı, işletmenin başarısı ve kârlılığını arttırmaktır.
Bu ana amaç doğrultusunda işletmelerde stok bulundurmanın nedenlerini söyle
özetleyebiliriz:
1. Farklılaşan ihtiyaçların karşılanması
2.Talep dalgalanmalarına karşı önlem
3.Büyük partilerde satın almalarda indirim sağlanması ve toplu üretimin maliyeti düşürmesi
4.Arz ve talebin belirli dönemlerde farklı olması
5.Üretimin aralıksız ve düzgün çalışması
6.Yüksek enflasyon döneminde kârlı bir yatırım şekli olması
7. Bunlar genel nedenlerdir. Fakat bunların dışında istenilmeyen bazı durumlarda da stoklar yükselebilir. Bu durumlar;
8.Depoda kayıtları karıştırılan yani unutulan malzemeler
9.Yanlış stok kontrol yöntemleri sonucu
ortaya çıkan stoklar
3.Stokların Sınıflandırılması:
Stokları çeşitli şekillerde sınıflandırmak
mümkündür. Malzemenin işlenme süreci içindeki beklediği yerin konumuna göre bir
sınıflandırma yapılırsa ;
1. Hammadde ve yarı mamul stokları
2. Üretim içi stoklar
3. Mamul stokları